تب دنگی

تب دنگی ((Dengue fever

معرفی:

تب دنگی (DENG-gey) یک بیماری منتقله از طریق پشه است که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان رخ می دهد. تب ملایم دنگی در نهایت باعث تب بالا و علائمی شبیه آنفولانزا می شود. شکل شدید تب دنگی که تب خونریزی دهنده دنگی نیز نامیده می شود، می تواند باعث خونریزی جدی، افت ناگهانی فشار خون (شوک) و مرگ شود. سالانه میلیون ها مورد عفونت دنگی در سراسر جهان رخ می دهد. تب دنگی بیشتر در جنوب شرقی آسیا، جزایر غربی اقیانوس آرام، آمریکای لاتین و آفریقا شایع است. اما این بیماری به مناطق جدید از جمله شیوع محلی در اروپا و بخش‌های جنوبی ایالات متحده در حال گسترش است. محققان در حال کار بر روی واکسن تب دنگی هستند. در حال حاضر، در مناطقی که تب دنگی شایع است، بهترین راه برای جلوگیری از عفونت، اجتناب از گزیده شدن توسط پشه و انجام اقداماتی برای کاهش جمعیت پشه است.

علل بیماری:

تب دنگی توسط یکی از چهار نوع ویروس دنگی ایجاد می شود. شما نمی توانید تب دنگی را از قرار گرفتن در اطراف یک فرد مبتلا دریافت کنید. در عوض، تب دنگی از طریق نیش پشه منتشر می شود. دو نوع پشه که اغلب ویروس‌های دنگی را منتشر می‌کنند، هم در داخل و هم در اطراف اقامتگاه‌های انسانی رایج هستند. هنگامی که پشه فردی را که به ویروس دنگی آلوده شده است نیش می زند، ویروس وارد پشه می شود. سپس وقتی پشه آلوده فرد دیگری را نیش می زند، ویروس وارد جریان خون آن فرد شده و باعث عفونت می شود. پس از بهبودی از تب دنگی، نسبت به نوع ویروسی که شما را آلوده کرده است مصونیت طولانی‌مدتی دارید - اما در برابر سه نوع دیگر ویروس تب دنگی نه. این بدان معنی است که می توانید در آینده دوباره توسط یکی از سه نوع ویروس دیگر آلوده شوید. اگر برای بار دوم، سوم یا چهارم به تب دنگی مبتلا شوید، خطر ابتلا به تب دنگی شدید افزایش می‌یابد.

پشه آئدس چه شکلی است؟

پشه آئدس (Aedes aegypti) ظاهری خاص دارد که آن را از دیگر پشه‌ها متمایز می‌کند. این پشه‌ها:

• بدنی سیاه با نوارهای سفید روی پاها دارند.
• یک الگوی سفید مشخص به شکل چنگک یا لایرا پشتشان (ناحیه توراکس) دیده می‌شود.
• معمولاً اندازه کوچکی دارند (حدود ۴ تا ۷ میلی‌متر).

نمایی از پشه آئدس

علایم بیماری تب دنگی

بسیاری از مردم هیچ علامت یا نشانه ای از عفونت دنگی را تجربه نمی کنند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، ممکن است با سایر بیماری ها  مانند آنفولانزا اشتباه گرفته شوند و معمولاً 4 تا 10 روز پس از گزش توسط یک پشه آلوده شروع می شوند. تب دنگی باعث تب شدید  104 فارنهایت (40 درجه سانتیگراد) و هر یک از علائم و نشانه‌های زیر می‌شود:  

• سردرد
• درد عضلانی استخوانی یا مفصلی
• حالت تهوع استفراغ
• درد پشت چشم
• تورم غدد
• کهیر

علائم پیشرفته تب دنگی

در برخی موارد، تب دنگی می‌تواند به فرم شدیدتری تبدیل شود که به عنوان “تب دنگی شدید” یا “تب هموراژیک دنگی” شناخته می‌شود. این حالت می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارد. علائم تب دنگی شدید شامل:

• درد شدید شکم
• استفراغ مکرر
• خونریزی از لثه‌ها یا بینی
• استفراغ خونی یا مدفوع سیاه
• مشکلات تنفسی
• سردردهای شدید و مداوم
• ضعف شدید و از دست دادن هوشیاری

علایم تب دنگی در یک نگاه

گروه های پر خطر

• ملوانان
• کارکنان فرودگاه، بندر و محل نگهداری کالاهای گمرک
• افراد کارتن خواب و بی سرپناه
• کارگران فصلی
• رانندگان و مسافران به مناطق پر خطر
• ساکنان مراکز تجمعی شامل پادگان ها، مدارس، زندان ها، خوابگاه های دانشجویی
• آپاراتی ها و لاستیک فروش ها
• بیماران و کارکنان بیمارستان های بستری کننده موارد مثبت (در صورت عدم رعایت کنترل عفونت)
• ساکنان و مسافران مناطق دارای پشه آلوده
• خانم های باردار
• کودکان زیر یک سال
• نوزادانی که از مادران مبتال متولد می شوند

شیوع تب دنگی در ایران

در سال ۱۴۰۳، ایران با چالش‌های جدیدی در زمینه شیوع بیماری تب دنگی مواجه شده است. طبق گزارش‌های منتشر شده، تاکنون حدود ۱۲۰ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند. بیشتر موارد ابتلا مربوط به افرادی است که به امارات متحده عربی سفر کرده‌اند و در آنجا به ویروس آلوده شده‌اند.

علاوه بر این، گزارش‌هایی از مشاهده پشه ناقل بیماری (پشه آئدس) در شش استان ایران شامل هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، مازندران، گیلان و گلستان وجود دارد. هرچند تاکنون هیچ مورد آلودگی محلی از طریق این پشه‌ها ثبت نشده است، اما نگرانی‌ها در مورد احتمال گسترش محلی بیماری همچنان وجود دارد .وزارت بهداشت ایران اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نظارت دقیق و اطلاع‌رسانی عمومی را برای جلوگیری از گسترش این بیماری در کشور انجام می‌دهد. این اقدامات شامل توزیع کیت‌های آزمایش و پایش دقیق مناطقی است که احتمال وجود پشه آئدس در آن‌ها بیشتر است.

پیشگیری از تب دنگی

پیشگیری از تب دنگی بهترین راه برای محافظت از خود و خانواده است. برخی از روش‌های پیشگیری شامل:

• استفاده از مواد دافع حشرات
• پوشیدن لباس‌های آستین بلند و شلوار بلند
• نصب توری‌های محافظ در پنجره‌ها و درها
• از بین بردن آب‌های ساکن که محل تخم‌گذاری پشه‌ها هستند
• استفاده از پشه‌بندها در هنگام خواب

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

 تب دنگی شدید یک اورژانس پزشکی تهدید کننده زندگی است. اگر اخیراً به منطقه‌ای مراجعه کرده‌اید که تب دنگی در آن رخ می‌دهد، تب داشته‌اید و هر یک از علائم هشداردهنده را مشاهده کرده‌اید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. علائم هشدار دهنده شامل درد شدید معده، استفراغ، مشکل در تنفس، یا وجود خون در بینی، لثه، استفراغ یا مدفوع است. اگر اخیراً به مسافرت رفته‌اید و تب و علائم خفیف تب دنگی پیدا کرده‌اید، با پزشک خود تماس بگیرید.

درمان:

درباره راه‌های درمان تب دنگی باید بگویم که متاسفانه هنوز راه قطعی برای همه بیماران مبتلاء به این ویروس تشخیص داده نشده‌است و مبنا پاسخگویی سیستم ایمنی افراد به روش‌های درمان است اما اگر بخواهیم به معرفی چند راه درمانی بپردازیم باید به وجود واکسن، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین و استامینوفن اشاره کرد . در ادامه به معرفی چند راه درمانی خانگی برای درمان تب دنگی می‌پردازیم.

برخی روش های درمانی خانگی

• استراحت فیزیکی
• مصرف مایعات فراوان
• مصرف داروهای مسکن و غیر استروئیدی
• کمپرس آب سرد
• رژیم غذایی مناسب با وزن و متابولیسم بدنی بیمار

طبق اخبار، متاسفانه در هفته‌های اخیر گزارش چند کیس مشکوک به تب دنگی در ایران ثبت شده‌است و باید آگاهی مردم درباره وجود چنین بیماری خطرناکی افزایش پیدا کند و با ارتقا ایمنی بدن خود در مقابله بااین بیماری آمادگی لازم را داشته باشند.      

تهیه و تنظیم : دکتر محمد کرد

منابع:

Dengue fever - Symptoms and causes - Mayo Clinic

www.doctoreto.com /blog/dengue-fever/